мысалдар. А. Н. Афанасьев о ж не сол жа сылы ж не жаманды пен ассоциациалан ан. По убеждению простолюдина, с правой руки человека стоит добрый ангель, а с левой злой не плюй направо, чтобы не отогнать от себя ангела-хра
 Скачать 16.55 Kb.
| Образовательный портал Как узнать результаты егэ Стихи про летний лагерь 3агадки для детей |
| Бағыттық символиканы зерттеуші ғалым А.В.Подосинов бинарлық жұп адамның дене қалыбына байланысты туындаған деген пікірді ұстанады. Оның ойынша, адамның қоршаған ортаны қабылдауы ең бірінші оң және сол бағытқа байланысты. «Дуалистическое восприятие пространства, в первую очередь связанное с противопоставлением правой и левой стороны (от правой и левой руки), пронизовала все сферы жизни, наиболее ярко проявившись в сакральных преставлениях и действиях (468). Сонымен қатар, әлемнің вериткаль моделі ең әуелде екі бөліктен тұрған: аспан және жер. Үнділердің ведаларында о баста аспан және жер құдайы болған. Көне замандарда жыл төрт емес, екі мезгілден ғана тұрған (қыс пен жаз). Көне қытайдың философиясында әлемнің жаратылуының алғышарттары инь және янь секілді ұғымдармен бейнеленген. Ал адамзаттың алғашқы ата-бабасы Фуси мен Нюйва саналып, бірі – шығысты, бірі – батысты символдаған. Юань Кэнің мәліметі бойынша, бүкіл әлем екіге бөлінген: Янь-ди оңтүстіктің иесі, солтүстіктің иесі Хуан-ди болған. Ағалы-інілі екеуі таққа таласып, Яньди жеңіліс тапқан. Вереш: мансий және венгір тілдерінде «оң» ұғымының семантикасы немесе этимологиясы «жақсы» ұғымымен байланысты, сондай-ақ олардың түсінігінде мейірімді аруақтардың ( местожительства хороши дух) мекені оңтүстікте не шығыста, ал мейірімсіз аруақтар мекені солт.стікте, батыста орналасқан 75. А.Н.Афанасьев: оң және сол жақсылық және жамандықпен ассоциациаланған. « По убеждению простолюдина, с правой руки человека стоит добрый ангель, а с левой – злой; не плюй направо, чтобы не отогнать от себя ангела-хранителя; плюнешь налево – попадешь в черта, и поэтому советуют, вставая поутру с постели, плевать в левую сторону и растирать слюну ногою: этим средством прогонишь нечистого, и в этот день он уже не будет записывать за тобою грехи.. сол секілді төсектен тұғанда оң аяқпен тұру, аяқ киімді оң аяқтан бастап кию, т.т. ырымдар көне славяндарда барын Афанасьев өзінің еңбегінде жинақтаған. Оң-сол оппозицияларына қатысты деректерді В.В.Иванов пен Топоровтың еңбегінен тауып таныса аласыздар. Орыс тіліндегі оң-сол бинарлы жұбын кейінгі жылдары И.В.Киселева зерттеп, кандидаттық диссертация қорғады. Жұмыста орыс тіліндегі оң-сол оппозициясына қатысты мақал-мәтелдер, тұрақты сөзтіркестер қарастырылып, олардың әлемнің тілдік бейнесін қалыптастыруындағы ролін көрсеткен. Көне түркілердің танымында жұптық оппозияцияның маңызы ерекше болған. Көне түркілердің бағыттық геосимволикасын зерттеген Кононов түркілер солтүстікті, батысты «төменгі жақ» , ал оңтүстік пен шығысты «жоғарғы жақ» деп қабылдаған деген дерек келтіреді. Қазіргі түркмен тілінде «екары» (жоғары) сөзі шығысты, аша:к (төменгі) батысты білдіреді 82-84. Габышеваның еңбегінде де осындай мәлімет бар ( оң – жоғары, жақсылық, жарық, ер адамды, ал сол – төмен, жамандық, қараңғы, әйел адамды символдайды) 15-16. Якут, шор, хакас тілдерінде жоғары оңтүстікті, төмен солтүстікті білдіреді. «Якуты в эпосе сою страну называют «орто дойду» (средняя страна), противопоставляя ее «нижней» (северной) и «верхней» (южной) странам. Антонов 12 бет. Якутша, төменгі жақ аллараа, жоғарғы жақ уөһээ деп аталады. Көне түркілерде оң жақсылықты символдаған. Күлтегін жырында қаған бірінші оң жағындағыларда, содан кейін сол жағындағыларға бұрылып сөйлеген (малов, 33 бет). Плано Карпини Бату ханның ордасын суреттей келе, ханның оң жағында ер адамдар, сол жағында әйелдер отырған дейді 73 бет. Юань Кэ. Мифы древнего Китая. Изд.2-е, испр.и дополн. – М., 1987. Вереш П. Этиологический миф обских угров о происхождении фратриальной организации и их модель мира // Мировозрение финно-угорских народов. – С. 72-78 Афанасьев А. Поэтические воззрения славян на природу: Опыт сравнительного изучения славянских преданий и верований, в связи с мифическими сказанями других родственных народов. – М., 1994. Иванов В.В., Топоров В.Н. Славянские языковые моделирующие семиотические системы (древний период). – М., 1965 Киселева И.В. Правый илевый в русской языковой картине мира. Автор.диссер. на соис.уч.степени к.ф.н.. – М.,2012. – 26 с. Кононов А.Н. Способы и термины определения стран света у тюркских народов . – М., 1978. – С. 72-89 Габышева Л.Л. Пространственно-временная лексика и цветовая метафора в текстах олонхо // Язык – миф – культура нгародов Сибири. Вып.1. – Якутск, 1988. – С. 3-16 Антонов Н.К. Материалы по исторической лексике якутского языка. – Якутск, 1971.  перейти в каталог файлов | Образовательный портал Как узнать результаты егэ Стихи про летний лагерь 3агадки для детей |